Nowa era work-life balance – przełomowe zmiany w polskim Kodeksie pracy w 2023 roku

W trosce o dobrostan psychiczny pracowników coraz więcej mówi się o konieczności zapewnienia zatrudnionym równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Nowelizacja Kodeksu pracy to jeden ze sposobów na przeciwdziałanie takim zjawiskom jak pay gap, quiet qutting czy wypalenie zawodowe. Jakie uprawnienia zyskują pracownicy? Kto i w jakich sytuacjach może z nich skorzystać? Oto najważniejsze zmiany w przepisach.

Z tego artykułu dowiesz się:

• jakie są główne założenia ustawy work-life balance;
• jakie uprawnienia zyskują pracownicy w związku z nowelizacją Kodeksu pracy;
• jakie korzyści może przynieść ustawa work-life balance pracownikom i pracodawcom.

Ustawa work-life balance 2023 – rewolucja w pracy i życiu prywatnym

Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2023 poz. 641) weszła w życie 26 kwietnia 2023 r. Wdraża dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej oraz dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów. To odpowiedź na zmiany społeczne i demograficzne, które zachodzą w społeczeństwach europejskich, w tym także w Polsce.

Posłuchaj podcastu „Rynek pracy okiem prawnika”, w którym Oskar Sobolewski, ekspert HRK Payroll Consulting rozmawia z Katarzyną Łodygowską, która specjalizuje się w prawie pracy i prowadzi doradztwo prawne dla kobiet w ciąży i matek powracających na rynek pracy. Na Instagramie znana jest jako Matka Prawnik.

Nowelizacja kodeksu pracy – główne założenia i cele wprowadzenia work-life balance

Głównym celem zmian w Kodeksie pracy jest dostosowanie przepisów do zmieniających się warunków społeczno-gospodarczych, a także poprawa sytuacji pracowników, którzy są rodzicami lub opiekunami. Wprowadzenie przepisów dotyczących urlopu rodzicielskiego czy elastycznych form pracy ułatwia godzenie obowiązków zawodowych z opieką nad dziećmi.

Przeczytaj też: Gdy pracownik jest rodzicem – korzyści dla rodzin z polityki work-life balance w polskich firmach

Celem wprowadzenia ustawy work-life balance jest poprawa jakości życia pracowników, zwiększenie satysfakcji z pracy oraz zapobieganie takim zjawiskom jak pay gap czy wypalenie zawodowe.

Dążenie do równowagi w życiu zawodowym i prywatnym przyczynia się także do poprawy relacji między pracodawcami a pracownikami.

Sprawdź: Czy macierzyństwo przeszkadza w karierze?

Najważniejsze zmiany w Kodeksie pracy w związku z wprowadzeniem dyrektywy rodzicielskiej

Nieuzależnienie urlopu rodzicielskiego od zatrudnienia matki w dniu porodu

Ojciec dziecka będzie miał prawo do urlopu rodzicielskiego, nawet jeśli matka dziecka nie była zatrudniona lub ubezpieczona w dniu porodu.

Podział nieprzenoszalnej części urlopu rodzicielskiego

Każdy z rodziców będzie miał dostęp do osobnej części urlopu rodzicielskiego, która nie będzie mogła być przenoszona na drugą osobę i będzie wynosić do 9 tygodni.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego

Wysokość zasiłku macierzyńskiego przez cały okres urlopu rodzicielskiego po zmianach będzie wynosić 70% podstawy wymiaru tego zasiłku.

Bezpłatny urlop opiekuńczy

Wprowadzenie możliwości korzystania z bezpłatnego urlopu opiekuńczego o długości 5 dni w roku kalendarzowym, aby zapewnić opiekę lub wsparcie osobie bliskiej (np. dziecku, rodzicowi czy małżonkowi) w trudnej sytuacji zdrowotnej. W tym przypadku pracownik nie będzie otrzymywał wynagrodzenia za czas trwania tego urlopu.

Zwolnienie z pracy z powodu siły wyższej

Umożliwienie pracownikom zwolnienia od pracy z powodu nagłych, ważnych spraw rodzinnych (np. choroby lub wypadku krewnego). W takim przypadku osoba zatrudniona będzie mogła skorzystać ze zwolnienia przez 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym, zachowując prawo do połowy wynagrodzenia za ten czas.

Te zmiany mają na celu poprawę równowagi między pracą a życiem prywatnym, wsparcie rodziców w opiece nad dziećmi i osobami potrzebującymi opieki, a także umożliwienie pracownikom reagowania na nagłe sytuacje rodzinne, jednocześnie zapewniając pewne zabezpieczenie finansowe.

Główne zmiany w Kodeksie pracy w związku z wprowadzeniem dyrektywy ws. przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy

Prawo do zmiany rodzaju umowy o pracę

Pracownik, który pracuje przynajmniej 6 miesięcy, będzie miał możliwość wystąpienia raz w roku o przejście na umowę o pracę na czas nieokreślony. Pracodawca będzie zobowiązany udzielić pisemnej odpowiedzi na ten wniosek w ciągu jednego miesiąca od otrzymania dokumentu.

Rozszerzenie informacji o warunkach zatrudnienia

Informacje dostarczane pracownikom o ich zatrudnieniu będą obejmować dodatkowe elementy, takie jak informacje o oferowanych szkoleniach, długości płatnego urlopu przysługującego pracownikowi oraz inne aspekty istotne dla ich pracy.

Nieodpłatne szkolenia dla pracowników

Pracownicy będą mieć prawo do uczestnictwa w nieodpłatnych szkoleniach niezbędnych do wykonywania określonej pracy. To działanie, którego celem jest umożliwienie pracownikom rozwijania umiejętności potrzebnych do efektywnego wykonywania swoich obowiązków.

Prawo do równoległego zatrudnienia

Pracownicy będą mogli pracować jednocześnie u różnych pracodawców, nie będąc ograniczani przez zakaz pozostawania w stosunku pracy z innym pracodawcą. To ma zapewnić większą elastyczność i możliwość uzyskania dodatkowego źródła dochodu.

Wypunktowane wyżej zmiany mają na celu zwiększenie ochrony pracowników oraz zapewnienie im większej pewności i elastyczności w zatrudnieniu. Dodatkowo skupiają się na umożliwieniu im rozwoju zawodowego i nieustannego podnoszenia swoich kwalifikacji, zgodnie z koncepcją lifelong learning.

Ustawa work-life balance 2023 a korzyści dla pracowników i pracodawców – podsumowanie

Nowe przepisy to ważny krok w celu zapewnienia pracownikom większej równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Dzięki większej elastyczności dotyczącej trybu pracy oraz dodatkowemu wsparciu dla rodziców i opiekunów pracownicy będą mogli jeszcze lepiej godzić obowiązki zawodowe z pozazawodowymi, jednocześnie znajdując czas na pasje i relaks. Najnowsze zmiany w Kodeksie pracy mogą przynieść korzyści obu grupom – zarówno pracodawcom, jak i pracownikom. Możliwość elastycznego łączenia dwóch sfer, zawodowej i prywatnej, pozytywnie wpływa na motywację, zaangażowanie i produktywność.